کد مطلب:45722 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:33

گنجینه پرسمان » سياست و حكومت

آيا نظريه انتصابي ولايت فقيه لطمه زدن به ولي فقيه نيست؟

مقصود از لطمه زدن نظريه انتصاب به ولي فقيه چيست؟ احتمال اول: نظريه انتصاب، مقبوليت اصل ولايت فقيه را در عقيده مردم تضعيف مي كند؛ زيرا مردم نمي پذيرند خدا كسي را به ولايت بر آنان معين كند. پاسخ: اولاً، مسأله مذكور، كه سعي مي شود به عنوان يكي از افكار عمومي ثابت و مسلم جامعه تلقي شود، انديشه اي برخاسته از مباني ليبراليستي است كه بر فرهنگ جوامع اسلامي نيز سايه افكنده است؛ و گرنه جامعه اسلامي، از آغاز، در مدينه با ولايت انتصابي پيامبر اكرم(ص) شكل گرفت (گرچه اين مسئله نيز سعي مي شود از سوي ليبرال هاي مسلمان انكار شود) و در مكتب تشيع، ولايت انتصابي معصومين(ع) از مسلمات مذهب به شمار مي آيد. درباره ولي فقيه در عصر غيبت نيز، تجربه تاريخي انقلاب اسلامي ايران با پذيرش قاطع ولايت امام خميني(ره) نشان داد كه مبناي نصب هرگز نمي تواند مايه ضعف اعتقادات مردم در امر ولايت، چه ولايت معصومان(ع) و چه ولايت فقيه شود. ثانياً، اثبات يا انكار مسائل ديني روش خاص خود را دارد. اين نكته كه «نظريه انتصاب، مقبوليت اصل ولايت فقيه را در عقيده مردم تضعيف مي كند» از نظر علمي نمي تواند دليل انكار نظريه انتصاب قرار گيرد. اثبات يا انكار نظريه انتصاب بايد مبتني بر عقل يا نقل باشد. و نكته مذكور نه عقلي است و نه نقلي. احتمال دوم: از آنجا كه در نظريه انتصاب مشروعيت تصرفات ولي فقيه منوط به انتخاب مردم نيست، مردم احساس همياري و مشاركت كم تري در امر حكومت مي كنند؛ لذا حكومت ولي فقيه از ياري مردم بي بهره مي ماند. پاسخ: اولاً: تجربه تاريخي انقلاب اسلامي ايران خلاف اين نتيجه را ثابت كرده و مي كند. حضور مردم در صحنه هاي مختلف در جريان شكل گيري جمهوري اسلامي و مراحل پس از آن اگر بي نظير نباشد در جوامع بشري امروز كم نظير است. البته قانون اساسي ايران، كه مبتني بر مبناي نصب مي باشد، به گونه اي تنظيم شده است كه با نظريه انتخاب نيز سازگار است، يعني شرايط آن را تأمين مي كند ولي اين نكته در روح حاكم بر افكار عمومي قبل و بعد از پيروزي انقلاب اسلامي دخالت چنداني ندارد. ثانياً: در اين احتمال فرض شده است كه در نظريه انتصاب مشاركت مردم در امر حكومت ناديده گرفته شده است، در حالي كه مسأله ملاك مشروعيت تصرفات، يك مسأله تحليلي حقوقي، و خارج از حيطه افكار عمومي است. ميزان دخالت مردم در امر حكومت آن مقدار كه در افكار عمومي مؤثر است، در مبناي نصب و انتخاب يكسان مي باشد. مثلاً شركت در انتخابات خبرگان، رياست جمهوري و مجلس شوراي اسلامي در هر دو مبناي نصب و انتخاب، به يك صورت در افكار عمومي تجلي مي كند و فقط در انتخابات خبرگان، از لحاظ تحليلي با يكديگر متفاوت است. نمايندگان خبرگان نبايد مبناي انتخاب، ولايت را به ولي اعطا مي كنند و بنابر مبناي نصب، لايق ترين فقيه جامع الشرايط را شناسايي و اعلام مي كنند. ولي اين تفاوت در تحليل تأثيري در دخالت مردم در تعيين ولي فقيه، كه در حيطه افكار عمومي مطرح مي شود، ندارد. براي مطالعه تفاوت تحليلي مبناي نصب و انتخاب در رأي خبرگان به مجله حكومت اسلامي، شماره 8، ويژه مجلس خبرگان رجوع كنيد.